Mobbing (Mobing) Nedir? Psikolojik Etkileri Nelerdir?
Mobbing (Mobing) Nedir?
Mobbing, maalesef günümüzde sıkça karşılaştığımız bir kelime. En basit tanımıyla; iş yerinde uygulanan orantısız baskı veya psikolojik şiddet olarak ifade edilebilir. Çalışanlar arasında veya işverenin çalışanına uyguladığı mobbing’de amaç; bireyi yıldırmak, pasifleştirmek ve dışlamaktır.
Önemli Not: Bu yazı psikolog tarafından yazılmıştır.
Türleri Nelerdir?
- Düşey Mobbing
Gücünü iş yeri içi hiyerarşiden sağlayan işveren veya amirin, çalışanına uyguladığı mobbing türü düşey mobbing olarak adlandırılır. Düşey mobbing, en sık karşılaşılan türlerinden biridir. İşveren veya amir idare etme, sevk etme ve talimat verme gibi yetkilerini kötüye kullanarak çalışanlara psikolojik şiddet uygulanmaktadır. Düşey türü uygulayan kişilerle yapılan çalışmalarda uygulanan baskının altında yatan en bilinen neden işverenin astının başarısından rahatsız olmasıdır. İncelenen vakalarda düşey mobbing’in bir diğer nedeni de üst ve ast arasında yaş farkıdır. Örneğin; İşveren kendinden daha genç, üretken ve aktif astından rahatsız olabilir. Sonuç olarak kendini yetersiz hissederek komplekse girip, baskı uygulayabilir.
- Dikey Mobbing
Dikey mobbing, çalışanların işverene uyguladığı psikolojik şiddettir. Çalışanlar genellikle grup halinde hareket ederek yöneticilerin önünde üstlerini sorgulayarak ya da hakaret ederek üslerini küçük düşürmeye çalışırlar.
- Yatay Mobbing (Eşitler Arası)
Eşitler arası türde, üst ilişkisi olmaksızın aynı konumda birlikte çalışan kişilerin birbirlerine uyguladıkları psikolojik şiddettir. Bu türü uygulayan kişilerin kıskançlık ve rekabet duyguları aşırı yüksektir. Yatay mobbing, iç dengelerin ve işyeri düzeninin bozulmasına yol açar.
Mobbing’e Uğradığınızı Nasıl Anlarsınız?
İş hayatınızda mobbinge maruz kaldığınızı anlamak için mobbing testi uygulayabilir ve çeşitli örneklerinin varlığını iş hayatınızda sorgulayabilirsiniz:
- Açıklama olmadan aniden yetkileriniz azaltıldı mı ya da tamamen elinizden alındı mı?
- Diğer çalışanlardan ayrı tutularak görmezden gelindiniz mi?
- İşveren ya da birlikte çalıştığınız arkadaşlarınızın sizden bilgi sakladığını düşünüyor musunuz?
- Hiç yaptığınız en küçük hatalar bile büyük sorunlara dönüştürüldü mü?
- Size karşı bıktırıcı, yıldırıcı politikalar uygulandığını hissettiniz mi?
- Her sabah işe giderken kendinizi stresli, başarısız ve güvensiz hissediyor musunuz?
Eğer bu sorulardan en az birine bile evet yanıtını veriyorsanız bu baskıya maruz kalıyor olabilirsiniz.
Psikolojik Etkileri Nelerdir?
Her bireyin travma ile mücadele şekli farklıdır. Ağır travmalardan sonra kişiler üzerinde psikolojik ve fizyolojik birçok rahatsızlık meydana gelebilir. Mobbing de süregelen şiddetli bir travmadır. Bu yüzden mobbinge uğrayan kişilerde post travmatik stres bozukluğu gözlemlenir.
Mobbingin şiddeti, süresi ve tekrarına bağlı olarak kişiden kişiye değişen olumsuz etkiler meydana gelebilir. Örneğin stres bozukluğu ve depresyon, mobbingin en sık rastlanan psikolojik etkileridir. Ayrıca bu durum, bireyin zamanla kendini çaresiz, değersiz, başarısız ve güvensiz hissetmesine neden olur. Her güne stresle uyanır, işe gitmek istemez. İş yerinde konsantrasyonu azalır, performansı düşer. Kişi, işe geç gelmeye, sorumluluk almamaya başlar ve sonucunda kendini çalışma ortamından soyutlamaya çalışır.
Mobbing nedeniyle stresi artan, özgüveni zedelenen bireyin kökeni tamamen psikolojik olan uykusuzluk, iştahsızlık, aşırı yemek yeme, mide rahatsızlıkları, cilt problemler, kalp ritim bozuklukları, yüksek tansiyon gibi çeşitli fizyolojik sorunları da ortaya çıkmaya başlar.
Kişi Mobbing’e Uğradığı Durumlarda nereye Başvurabilir?
Mobbing şikayetlerinde bulunmak için elinizde kanıt olması gerekir.
Kanıt elde etmek için öneriler şu şekildedir:
- Uygulanan ilk andan itibaren yaşanan olayları detaylı olarak yazacağınız, tarih ve saatlerinin net belirtildiği bir günlük tutun.
- Her türlü yazışmanın (e-posta, mesaj, whatsapp sohbetleri vb.) delil olduğunu unutmayın. Bu yüzden hakkınızda haksız yere tutulan tutanakları saklayın.
- Mobbing sonucu destek aldığınız psikiyatr ya da psikologdan rapor alın.
Kanıtlarınız ile aşağıda yer alan yetkili kuruluşlara başvurarak, şikayette bulunabilirsiniz:
- ALO 170
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
- Anayasa Mahkemesi
- Kamu Görevlileri Etik Kurulu
- Kamu Denetçiliği Kurumu
- Türkiye İnsan Hakları Kurumu
- İl, İlçe İnsan Hakları Kurulları
