Permakültür: Sürdürülebilirlik İçin Ekosistemlerin Bilinçli Tasarımı

Doğaseverlerin sıklıkla üzerinde durduğu bir yaşam şekli olan permakültür terimi aslında iki farklı kelimenin birleşimidir. Süreklilik anlamındaki “permanent” ve Türkçe karşılığı ziraat olan “agriculture” kelimelerinden oluşur. 50 yıllık geçmişi olan permakültür temel olarak insanı da doğanın bir parçası kabul eden her çıktının başka bir şeyin girdisi olduğu bir sistemdir.

Dünden Bugüne Permakültür

“Permanent Agriculture” terimi ilk kez Franklin Hiram King tarafından kullanıldı. 1911 yılında yazdığı “Farmers of Forty Centuries: Or Permanent Agriculture in China, Korea and Japan” adlı kitabında bu tabire yer verdi.

“Permakültür” kavramının tam anlamıyla ortaya çıkışı ise 1970’lere dayanır. Avustralyalı Bill Mollison ve David Holmgren tarafından geliştirilen bu kavram özellikle endüstriyel faaliyetlerinin doğa üzerindeki olumsuz etkilerine tepki olarak ortaya konuldu. Geleneksel tarım sistemleri ve geçmişte insanın doğayla olan ilişkisine dayanan temeller üzerine inşa edildi.

1978 yılında üniversiteden ayrılan Bill Mollison hayatını permakültür felsefesini yaymaya adadı. Bu amaçla dünyanın çeşitli yerlerinde pek çok kişiye eğitim verdi. Bugün permakültürün dedesi olarak kabul edilen Bill Mollison’ın konuyla ilgili yazdığı kitapları temel alarak geliştirilen pek çok farklı uygulama vardır.

Tasarım İlkeleri

Permakültür ilkeleri, gelecek nesiller için korunabilen ve geliştirilebilen bir kültür oluşturmayı sağlar. Bu 12 ilke temel olarak 3 kurala dayanır. Gezegene, insanlara saygı göstermek ve fazla olanın sisteme iade edilmesini de içeren adil paylaşımda bulunmak. Daha iyi bir dünya için pratik çözümler sunan 12 ilke yaygın olarak tarım sistemlerinde kullanılır. Ancak hayatın diğer alanlarında da uygulanabilir.

1- Gözlemleyin ve etkileşime girin: İnsanların ve diğer yaşamların nasıl daha yeşil ve etik bir yaklaşıma geçtiğini gözlemleyin.

2- Enerjiyi yakalayın ve depolayın: Enerjiyi ve enerji veren kaynakları bol olduğunda ihtiyacınız kadar toplayın.

3- Bir fayda elde edin: Yaptığınız her işle somut veya soyut faydalı bir çıktı oluşturun.

4- Öz düzenleme ve geri bildirim uygulayın: Dünyanın geleceği için eylemlerinizin ve sonuçlarının farkında olarak ilerleyin.

5- Yenilenebilir enerji kullanın: Doğanın sunduğu imkanları kullanarak ihtiyaçlarınızı karşılayın.

6- Atık üretmeyin: Yeterince alın, mümkünse yeniden kullanın veya geri dönüştürün.

7- Bütünden detaylara doğru tasarlayın: Detaylara saplanmadan bütüncül düşünün.

8- Ayrıştırmayın: Farklı canlıları ayırmak yerine bir arada yaşayabilecekleri bir sistem oluşturun.

9- Küçük ve yavaş adımlar atın: Aynı anda çok fazla şeyi yapmak yerine ufak ama istikrarlı şekilde ilerleyin.

10- Kullanım ve değer çeşitliliği oluşturun: Farklı canlıları içeren çeşitli ekosistemler oluşturarak verimi artırın.

11- Kenarları kullanarak marjinale katkıda bulunun: Küçük de olsa tüm imkanlarınızdan fayda elde ederek ana sistemi besleyin.

12- Yaratıcı bir şekilde tasarlayın ve değişime cevap verin: Yaşam alanlarınızı kurarken her şeyin zamanla değişebileceğini göz önünde bulundurun.

Çeşitli Uygulamalar

Permakültür, doğal ekosistemlere dayalı insan yaşam alanları oluşturmaya odaklanan bir tasarım felsefesidir. Yapay kaynak kullanmamaya özen gösterilen bu sistemlerin çıktıları da yeniden kullanılabilir özelliktedir. Bir canlının atığı başka bir canlıya fayda sağlayacak şekilde tekrar değerlendirilir. Bunlardan en yaygın olanı Ahlatdede çiftliğinde de uygulanan komposttur. Çeşitli gıda atıklarıyla yapılan kompost hazır hale geldiğinde gübre olarak kullanılır. Su ve gıda kaynaklarının dışında yapı malzemeleri gibi unsurlar da doğadan temin edilir. Belentepe çiftliğindeki gibi inşaatlarda su, kireç, toprak, samandan yapılan kerpiçten ve ahşap kalaslardan faydalanılır.

Çevreye zarar vermeden kendi kendine yeten sürdürülebilir yaşam sistemleri Türkiye’de henüz yenidir. Ancak Belentepe, Bostancık, Kır Çocukları, Marmari̇ç ve Ahlatdede gibi öne çıkan permakültür çiftlikleri vardır. Pek çoğu misafir kabul eden bu çiftliklere ailenizle birlikte gidebilirsiniz. Çocuklarınızla birlikte sürdürülebilir yaşamı deneyimleyebilir ve çeşitli permakültür faaliyetlerinde yer alabilirsiniz.

Bu yazılarımız ilginizi çekebilir; Organik Gıda Nedir ve Nasıl Anlaşılır? ve Bokashi Kompost: Şehirde Kompost Yapabilirsiniz

Ana görsel: Pexels – Karolina Grabowska