Sosyal girişimcilik toplumsal sorunları, çözüme ulaştırmayı ve öncelikli problemi ortadan kaldırmayı hedefleyen girişimcilik faaliyetleridir. Maddi fayda ve kar amacı ön planda değildir. Girişim faaliyet gösterdiği alanda sorunun temeline inmeli ve çözümü için mali kaynak yaratmalıdır. 

Sosyal girişimciler toplumun önde gelen sorunlarına çözüm üreten, toplumsal alanda fark yaratmak isteyen yenilikçi kişilerdir. Sosyal girişimciler genellikle çözüm odaklıdırlar ve kolay pes etmezler.

Bir toplum için çok değerli olan sosyal girişimcilik, Türkiye’de özellikle son yıllarda farklı etki alanlarında da konuşulmaya başlandı. Hatta büyük kurumsal firmalar sosyal girişimleri desteklemek amacıyla destek programları da yürütüyor.

Çevre sorunları, barınma hakları, kadın hakları, tüm insan hakları, alkol, sigara ve madde bağımlılığı gibi alanlar sosyal girişimciliğin çözüm üretmeye çalıştığı alanlar arasında yer alıyor. 

Sosyal Girişimcilik – Fotoğraf: Pexels / Olya Kobruseva

Türkiye’deki Sosyal Girişimcilik Örnekleri

İşte her biri farklı umut yaratan sosyal girişimlerinden 5 örnek.    

İçimdeki Hazine (Otsimo)

Otsimo; otizm ve down sendromu gibi gelişimsel durumlara sahip, özel eğitim ihtiyacı olan çocuklara yönelik hazırlanmış mobil bir platformdur. Bu platform aracılığı ile bu durumlara sahip çocuklara ücretsiz olarak eğitsel oyunlar sunulmaktadır. Platform çocukların ailelerine veri analizine dayalı kontrol imkânı da sunuyor. Böylece aileler çocuklarının gelişimlerini platform üzerinden takip edebiliyor. Otsimo 167 farklı ülkede kullanılıyor. Platform, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı ve Turkcell iş birliği ile Türkiye’deki tüm otizimli çocuklara ücretsiz eğitimi ulaştırmayı hedefliyor. Bu iş birliği ile Otsimo Türkiye’de artık “İçimdeki Hazine” ismiyle indirilip, kullanılabiliyor.   

https://icimdekihazine.com/tr/

Çöp(m)adam

Sürdürülebilirlik üzerine çalışmalarını yürüten Çöpmadam, atıkların çevre üzerindeki etkilerini azaltmaya odaklı bir sosyal girişim. Dünya çapında 10 dakikada 5 milyon atığın üretildiğine dikkat çeken Çöpmadam, Ayvalık’ta doğmuş. Atölyesinde, atılan malzemeleri modaya uygun, eğlenceli şekilde geri dönüştürerek yeniden kullanıma sokuyor. Ürünler, Türkiye’de ve yurt dışında birçok butikte satışa sunuluyor. Bunun yanı sıra kadınlar için de ek bir fayda sağlıyor. Atölyenin çalışanları daha önce hiç kendi parasını kazanmamış kadınlardan oluşuyor.

Çöp Madam 2008 yılında Sabancı Üniversitesi ve Unilever sponsorluğunda faaliyete başlamış. O günden bu yana yaklaşık 400 kadın çalışmış durumda. Çoklu fayda sağlayan sosyal girişimcilik örneği Çöpmadam sayesinde eğitim gören kadınlar, çalışma hayatına farklı şirketlerde devam ediyor. Aynı zamanda üretilen 4.000’den fazla ürün satışıyla da 6 ton atığı toprağa karışmadan kurtarmış durumdalar.  

http://www.copmadam.com/

Fazla Gıda

Fazla Gıda atıl duruma düşen, satılamayan gıdaların değerlendirilmesi üzerine çalışan bir sosyal girişim. 2015 yılında İklim Eylemi’ne yönelik teknoloji tabanlı çözüm bulma fikri ile ortaya çıkmış. Kısaca, işletmeler için etkin atık yönetimi platformu olarak açıklayabiliriz.

İklim değişikliğine sebep olan karbon salınımının %8’i gıda atığı sebebiyle ortaya çıkıyor. Fazla Gıda 2030 yılına kadar, gıda tedarik zincirinde oluşan gıda atığının %50 azaltılması için çalışıyor.

Ayrıca girişim “Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı” (UNDP) tarafından dünya çapında desteklenmek için seçilen 9 girişimden biri.

https://www.fazlagida.com/

Tarlam Var

Tarlam Var, Türkiye’nin çok verimli topraklarının olmasına karşın, kullanılmayan tarlalarında köylüleri istihdam ederek tarım yapılması için çalışıyor.  

Girişim, kente göçüp iş bulmaya çalışan insanların, köylerinde kalarak arazileri değerlendirmesine yardımcı olmayı hedefliyor. Tarlam Var aynı zamanda müşterilerinin tarlalarda ekim için yatırım yapmasını sağlıyor. Ayrıca dünyada iGrow gibi bir örneği bulunan Tarlam Var’ın döngüsel ekonomiye olanak sağladığını söyleyebiliriz.   

https://tarlamvar.com/

İhtiyaç Haritası

İlk olarak 2015’te “Birleşmiş Milletler Kalkınma Platformu” (UNDP) Sosyal Fayda Zirvesi’nde lanse edilmiştir. İhtiyaç Haritası’nın amacı; ihtiyaç sahiplerini ve destek olmak isteyen kişileri ortak bir platformda buluşturmak. Okul malzemelerinden, sokak hayvanları malzemelerine farklı ihtiyaçların karşılanması için çözüm üretmeye çalışan bir sosyal girişim. Hatta sosyal bir proje için çalışacak gönüllülerin bulunmasına dahi yardımcı oluyor. Farklı şehirlerdeki ihtiyaçlar ve destekler bir harita üzerinde gösteriliyor. Böylece harita üzerinden bireysel destekçiler kolaylıkla yardımcı olabiliyor. Aynı zamanda şirketler ve sivil toplum kuruluşları da bu platform üzerinden destekçilerle buluşabiliyor.

https://www.ihtiyacharitasi.org/

Sosyal Girişimcilik – Fotoğraf: Unsplash / Juliana Kozoski

Dünyadan Sosyal Girişimcilik Örnekleri

Dünya çapında ses getiren ve birbirinden farklı fayda yaratan bu 3 girişim sizi de etkileyecek.

TOMS

TOMS, satın alınan bir çift ayakkabı karşılığında ihtiyacı olan bir çocuğa ayakkabı desteği sağlıyor. Tomorrow’s Shoes (Yarının Ayakkabısı) adı verdiği bu girişimi ile marka dünya çapında ses getirdi. Bunun yanı sıra Toms tüm insanların gelişme şansına sahip olduğu bir geleceğe inandığını söyleyor. Bu yüzden Grassroots Good girişimini başlatmış durumda. TOMS, bu girişimle karlarının 3’te 1’ini yerel düzeyde değişim yaratmaya ve sıfırdan ilerlemeye çalışan kuruluşlara yatırım olarak değerlendireceğini söyledi.

https://www.toms.com/us/impact.html

Aflatoun International

Merkezi Hollanda’da bulunan Aflatoun, sosyal statüleri birbirinden farklı çocukların empati kurmalarını sağlıyor. Aynı zamanda gençleri ve çocukları, girişimcilik konularında bilinçlendirmeyi hedefliyor. Dünyanın hızla değiştiğini ve her gün daha karmaşık bir yer haline geldiğini söyleyen sosyal girişim, çocukların hayatta kalmayı ve ilerlemeyi öğrenmek için sosyal ve finansal beceriler kazanmalarının her zamankinden daha önemli olduğunu vurguluyor.  

Aflatoun, farklı yaş grupları için yerel ihtiyaçlara göre özelleştirdiği 3 temel müfredata dayalı eğitimler sunuyor. Eğitimlerin kalitesi ve etkinliğini değerlendirmek için öğretmenleri eğitiyor ve araştırmalar yapıyor.

https://www.aflatoun.org/

Better World Books

Kullanılmayan kitapların ekstra para kazandırması için kurulan sosyal girişim ilk olarak internet üzerinden faaliyet göstermeye başlamıştır. Bu zamana kadar 320 milyonun üzerinde kitabın tekrar kullanılmasını ve geri dönüştürülmesi sağlayan Better World Books, en çok kitap dönüştürülen platform haline gelmiştir. Birçok kütüphanenin bağış yaptığı girişimde çok uygun fiyatlara ikinci el kitabı bulmanız mümkün, üstelik kitaplar Türkiye’ye ücretsiz kargo olarak gönderiliyor. Platform talep edildiğinde Türkiye’den de kitap bağışı alıyor. Yurt dışında belli noktalara bağış kutuları yerleştiren Better World Books bağışlanan kitapları incelemeden sonra internet sitesi üzerinden satışa sunuyor.

https://www.betterworldbooks.com/

Sosyal Etki kategorimizdeki diğer yazılar ilginizi çekebilir; Sosyal Etki Kategorisi