Tütsünün tarihi bundan tam 6000 yıl öncesine dayanıyor. O zamanlarda farklı ritüellerin yanı sıra çeşitli hastalıkların tedavisinde de kullanılan tütsü, Mezopotamya ve Mısır gibi ilk büyük medeniyetlerden Sümer ve Asur gibi uygarlıklara kadar birçok kültürde kendine yer buluyor. Tütsünün yakılmasıyla ortaya çıkan hoş kokunun aromaterapik gücünden yararlanan insanlar; ağrı, stres ve uykusuzluğun tedavisiyle birlikte dini törenlerde kötü ruhları ve kötü enerjiyi kovmak için tütsü kullanıyor. Geçmişten günümüze süregelen geleneklerin etkisiyle bugün de hayatımızda olan tütsü, rahatlatıcı kokusuyla kullanılmaya devam ediyor.

Tütsü Nedir?

Yandığında kokulu bir duman üreten aromatik doğal materyallere tütsü ismi veriliyor. Aromatik bitkilerin ve uçucu yağların hemen hemen hepsi bu materyaller arasında sayılabiliyor. Bunlar arasında en popülerleri ise tarçın, misk, mür, paçuli ve sandal ağacı olarak biliniyor. Bu yanıcı bileşenleri bağlayan tutucu malzemelere de tütsülük deniyor. Tütsülükler, yanma sonucunda çıkan odun tozunun ve külün dışarı çıkmasını engelliyor.

Tütsünün Hikayesi
Fotoğraf: Unplash – Denis Oliveira / Tütsünün Hikayesi

Tütsü materyalleri içerisinde çubuklar ön plana çıkıyor. Bunlar genellikle kokulu materyallerle kaplanmış bambu çubuklardan yapılıyor. Çubukların yanma süreleri uzunluklarına göre değişiyor. Tütsünün daha kısa süre yanmasını istediğinizde çubuğu istediğiniz bölgeden rahatça kesebilirsiniz. En sık tercih edilen tütsü çubukları, 30 ila 90 dakika arasında yanma işlemini sürdürüyor. Üstelik çubuk tükendiği zaman kendi kendine söndüğü için güvenle kullanılabiliyor.

Gelelim, tütsünün nasıl yakıldığına… Bunun için kibrit veya çakmak kullanarak tütsünün ucunu yakmanız, tütsü tutuştuktan sonra da oluşan alevi üfleyerek söndürmeniz yeterli oluyor. Ardından ortaya çıkan doğal kokunu tadını çıkarabilirsiniz.

Farklı Kültürlerde Tütsünün Yeri ve Önemi

Geçmişten bugüne dek farklı kültürlerin ritüellerinde kendine yer bulan tütsü, günümüzde en çok meditasyon yaparken kullanılıyor. Dünyanın farklı yerlerinde, farklı zamanlarda aromatik bitkilerin rahatlatıcı özelliklerinden yararlanılıyor. Özellikle inanç sistemlerinde tütsünün ayrı bir yeri bulunuyor:

  • Antik Mezopotamya uygarlıklarında rahipler ve hekimler tarafından hem dini törenlerde hem de hastalıkların tedavilerinde kullanılıyor.
  • Doğu Asya’daki Budist tapınaklarında, tavandan sarkan ve özel stantlara asılan kalın sarmallar şeklinde kullanılıyor. Burada aromatik bitkilerden çıkan dumanın tapınakları koruduğuna inanılıyor.
  • Tütsüler Hinduların günlük ritüellerinin önemli bir parçası. Tanrılara sevgilerini göstermek isteyen Hindular, bunun için tütsü çubuklarını her gün saat yönünde üç kez döndürüyorlar. Aynı zamanda tütsü, Hinduizm’de çok sayıda dini merasimde kullanılıyor.
  • Musevi inancına göre tapınaklarda yer alan tütsüler, melekleri çağırırken kötü ruhları uzaklaştırıyor. Bu sebeple hala Şabat’ın bitişini simgeleyen Havadala töreninde aromatik bitkiler yakılıyor.
  • Hıristiyanlık tarihinde tütsüler, cemaati duaya çağırmak için yakılırken arınma ritüellerinin bir parçası olarak da kullanılıyor.
  • İslamiyet’te ise Kabe’nin arınma etkinliği gibi çeşitli faaliyetlerde kendine yer buluyor. Özellikle zeytin ağacının yaprakları, Müslüman Akdeniz ülkelerinde arınma için sıklıkla kullanılıyor.
Tütsünün hikayesi
Fotoğraf: Unplash – Marcos Paulo / Tütsünün Hikayesi

Tütsü Yakmanın Faydaları

Yapılan araştırmalara göre tütsü yaktığınızda ortaya çıkan koku, aromaterapik etkisi sebebiyle birçok fayda sunuyor. Bunlar arasında; tütsünün çeşidine bağlı olarak stresi azaltan ve ağrıyı kesen özellikler dikkat çekiyor. Genel olarak çubuklarla açığa çıkan duman ve ısı, beyinde ilgili bölgeleri uyararak rahatlamanıza ve gevşemenize yardımcı oluyor. Ayrıca kokusu, mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin maddesinin salgılanmasını sağlıyor. Hangi çeşidini kullanırsanız kullanın, stresi ve kaygıyı azalttığı söyleniyor. Özellikle lavanta, biberiye ve sandal ağacının kokuları yorgun bir günün sonunda size aradığınız huzuru getiriyor.

Tütsü yakmak gün içinde size kendinizi iyi hissettirebilir ve sakinleşmenize yardımcı olabilir. Siz de kendi ritüellerinizi yaratabilir, aromaterapik bitkilerin mutluluk veren kokularından faydalanabilirsiniz.